share on:

Τι είναι η στένωση της ουρήθρας;

Στένωση της ουρήθρας στου άντρες ονομάζεται η μείωση της διαμέτρου σε ένα κομμάτι της ουρήθρας λόγω της ύπαρξης ουλής  και ίνωσης του βλεννογόνου της ουρήθρας και του περιβάλλοντος  ιστού. Μπορεί να αφορά την πρόσθια ή την οπίσθια ουρήθρα καθώς και το στόμιο της ουρήθρας. Η διάγνωση του στενώματος της ουρήθρας είναι πιο συχνή μετά το 55ο έτος της ηλικίας και η συχνότητα είναι περίπου 229 με 627 περιπτώσεις ανά 100.000 άντρες.

Η στένωση της ουρήθρας στις γυναίκες είναι πιο σπάνια. Από τις γυναίκες που εμφανίζουν συμπτώματα ούρησης, το 2% με 29% έχει φράξιμο στην ροή των ούρων και από αυτές μόνο το 4% με 20% έχει στένωση ουρήθρας. Και στις γυναίκες η συχνότητα εμφάνισης στενώματος αυξάνει μετά το 64ο έτος της ηλικίας και συνήθως είναι ιδιοπαθούς αιτιολογίας. Η στένωση της ουρήθρας στις γυναίκες ορίζεται ως αδυναμία τοποθέτησης καθετήρα μεγαλύτερου από 14 Fr.

Αιτίες στένωσης ουρήθρας στους άντρες.

  • Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Η ουρηθρίτιδα από neisseria gonorrhoeae (γονόρροια ή βλεννόρροια) μπορεί να προκαλέσει στένωση της ουρήθρας. Παλιά ήταν από τις κύριες αιτίες αλλά η χρήση προφυλακτικών και αντιβιοτικών έχει μειώσει πολύ τη συχνότητα εμφάνισής της.

  • Φλεγμονή

Ο σκληροατροφικός λειχήνας μπορεί να επεκταθεί στην ουρήθρα στο 20% των περιπτώσεων και είναι η κύρια αιτία πανουρηθρικού στενώματος. Η αιτία του σκληροατροφικού λειχήνα δεν είναι σαφής αλλά σχετίζεται αυτοάνοση παθολογία ενώ η περιτομή έχει προστατευτικό χαρακτήρα.

  • Εξωγενές τραύμα της ουρήθρας

Το τραύμα είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία στένωσης της ουρήθρας. Τραύμα στη βολβική ουρήθρα μπορεί να συμβεί από κάκωση στο περίνεο ενώ τροχαία με τραύμα των οστών της λεκάνης σχετίζονται με κάκωση της οπίσθιας ουρήθρας. Κάκωση της ουρήθρας μπορεί να συμβεί στο 15% των περιπτώσεων κατάγματος του πέους.

  • Τοποθέτηση καθετήρα

Στένωση ουρήθρας μπορεί να συμβεί λόγω τραύματος κατά την τοποθέτηση του καθετήρα ή λόγω διάβρωσης της ουρήθρας στην περίπτωση μόνιμου καθετήρα.

  • Διουρηθρική προστατεκτομή

Η διουρηθρική προστατεκτομή είναι ή κύρια αιτία ιατρογενούς στένωσης της ουρήθρας. Η πιθανότητα στένωσης ουρήθρας μετά από διουρηθρική προστατεκτομή είναι 4% με 13% ενώ η πιθανότητα στένωσης του αυχένα της κύστης είναι 0,3% με 9%. Πιθανές αιτίες είναι οι πολλές κινήσεις του εργαλείου , το τραύμα του βλεννογόνου της ουρήθρας και η διαφυγή ηλεκτρικού ρεύματος. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι κάποια τεχνική ή καλύτερη από κάποια άλλη (TURP vs TURis vs HoLEP).

  • Ριζική προστατεκτομή

Μετά από ριζική προστατεκτομή, στο σημείο της κυστεο-ουρηθρικής αναστόμωσης μπορεί να εμφανιστεί στένωμα στο 1% με 3% των περιπτώσεων. Η πιθανότητα εμφάνισης στενώματος ουρήθρας έχει μειωθεί με τη χρήση της ρομποτικής χειρουργικής και την αυξημένη εμπειρία των χειρουργών.

  • Ακτινοθεραπεία

Στένωση της ουρήθρας εμφανίζεται στο 1,5% των ασθενών μετά από εξωτερική ακτινοβολία και στο 1,9% των ασθενών μετά από βραχυθεραπεία. Το στένωμα ουρήθρας μετά από ακτινοβολία εμφανίζεται με αυξημένη συχνότητα όσο περνάει ο καιρός και όχι αμέσως. Στένωση ουρήθρας μπορεί να προκαλέσει και η θεραπεία με εστιασμένους υπέρηχους ( HiFU, Focal One).

  • Διόρθωση υποσπαδία

Για την διόρθωση του υποσπαδία συνήθως δημιουργείται ουρήθρα από δερματικούς κρημνούς. Λόγω τεχνικής ή κακής ποιότητας ιστού, μπορεί να δημιουργηθούν στενώματα στην ουρήθρα.

  • Συγγενής

Λόγω ατελούς σύγκλεισης των πτυχών του ουρογεννητικού κόλπου κατά την εμβρυογένεση.

  • Ιδιοπαθής

Περίπου στο ένα τρίτο των περιπτώσεων. Μπορεί να έχει προηγηθεί αδιάγνωστο ουρηθρικό τραύμα.

Διάγνωση της στένωσης της ουρήθρας

  • Κλινική εικόνα

Η δυσκολία στην ούρηση είναι το πιο συχνό σύμπτωμα της στένωσης της ουρήθρας και ακολουθούν ή επίσχεση ούρων, η ουρολοίμωξη και η δυσκολία στην τοποθέτηση καθετήρα. Ο πόνος στα γεννητικά όργανα και στην ουρήθρα είναι συχνός ιδίως σε πιο νέους ασθενείς. Πιο σπάνια συμπτώματα είναι η διχαλωτή ούρηση και η αιματουρία.
Ο ασθενής πρέπει να ερωτηθεί για το αν έχει συμβεί λοίμωξη, τραυματισμός, ακτινοθεραπεία ή χειρουργείο στην ουρήθρα.
Στην κλινική εξέταση πρέπει να ελεγχθεί η ακροποσθία για λειχήνα, να ψηλαφηθεί η ουρήθρα και να γίνει δακτυλική εξέταση του προστάτη.

  • Λήψη καλλιέργειών

Αν υπάρχει υποψία ενεργούς λοίμωξης, η καλλιέργεια ούρων και ουρηθρικού εκκρίματος βοηθάει στην εξακρίβωση του λοιμογόνου παράγοντα και της ευαισθησίας του σε αντιβιοτικά.

  • Μέτρηση ροής ούρων

Ούρηση με παρατεταμένη χαμηλή ροή  είναι χαρακτηριστική της στένωσης της ουρήθρας. Η χρήση στατιστικών μοντέλων και η μέτρηση του υπολείμματος ούρων μετά την ούρηση βοηθάνε στη διάγνωση. Ουροδυναμικός έλεγχος συνήθως δεν χρειάζεται εκτός και αν υποπτευόμαστε την παρουσία υπολειτουργικού εξωστήρα μυ της κύστης.

  • Ουρηθρογραφία

Η χρήση της ανιούσας ουρηθρογραφίας είναι πολύ διαδεδομένη για τη διάγνωση της στένωσης ουρήθρας και βοηθάει στον ακριβή εντοπισμό ( θέση και μήκος) του στενώματος.

  • Κυστεοουρηθροσκόπηση

Η ουρηθροσκόπηση βοηθάει στην άμεση διάγνωση ή αποκλεισμό της στένωσης ουρήθρας ως πιθανής αιτίας προβλημάτων ούρησης αλλά δεν μπορεί να εκτιμήσει το μήκος εκτεταμένων στενωμάτων. Είναι όμως καλύτερη από την ουρηθρογραφία στη διάγνωση  των στενώσεων κοντά στο στόμιο της ουρήθρας.

  • Μαγνητική ουρηθρογραφία

Η μαγνητική ουρηθρογραφία είναι καλύτερη από την ανιούσα ουρηθρογραφία και την κυστεογραφία κατά την ούρηση στην εκτίμηση του μήκους ενός στενώματος στην οπίσθια ουρήθρα και μπορεί να διαγνώσει και άλλες παθολογίες όπως εκκολπώματα και συρίγγια.

Αντιμετώπιση της στένωσης ουρήθρας

  • Παρακολούθηση

Δεν χρειάζονται όλα τα στενώματα ουρήθρας χειρουργείο. Μερικά στενώματα ουρήθρας βρίσκονται τυχαία, δεν έχουν συμπτώματα και έχουν μικρή πιθανότητα να εξελιχθούν, Το όριο της διαμέτρου της ουρήθρας για αυτά τα στενώματα είναι τα 16 FR ( πάνω από 5,3 χιλιοστά).

  • Υπερηβικός καθετήρας

Στένωση ουρήθρας μετά από ακτινοβολία είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Επίσης μερικοί ηλικιωμένοι ασθενείς μπορεί να είναι πολύ αδύναμοι για να υποβληθούν δε χειρουργείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις η τοποθέτηση υπερηβικού καθετήρα μπορεί να είναι μια καλή επιλογή.

  • Οπτική ουρηθροτομή

Η ουρηθροτομή υπό άμεση όραση γίνεται υπό αναισθησία και είναι η πιο συνηθισμένη πρώτη επέμβαση για στένωση ουρήθρας. Η ουρηθροτομή έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν γίνεται την πρώτη φορά για ένα μονήρες, μικρό (όχι πάνω από δύο εκατοστά) στένωμα στη βολβική ουρήθρα. Σε αυτή την περίπτωση η πιθανότητα να γίνει μια διάνοιξη στην ουρήθρα που θα κρατήσει 5 χρόνια είναι 77%. Ουρηθροτομή δεν πρέπει να γίνεται στην πεϊκή ουρήθρα γιατί οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μικρές και υπάρχει πιθανότητα 5% για στυτική δυσλειτουργία. Η ουρηθροτομή μπορεί να γίνει με ψυχρό μαχαιρίδιο ή με laser. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για το αν η μία τεχνική υπερτερεί της άλλης σε αποτελεσματικότητα ή επιπλοκές.

  • Διαστολή ουρήθρας

Αντί για διατομή της ουρήθρας μπορεί διαστολή του βλεννογόνου της ουρήθρας στο σημείο της στένωσης. Η διαστολή μπορεί να γίνει με διαστολείς τύπου Amplatz, μπαλόνι ή κυρτούς διαστολείς τύπου S. Για να μειωθεί η πιθανότητα επιπλοκών η διαστολή πρέπει να γίνεται μέσω οδηγού σύρματος το οποίο έχει τοποθετηθεί με ενδοσκοπική ή ακτινοσκοπική μέθοδο.

  • Πρόληψη υποτροπών

Μετά την ουρηθροτομή ή τη διαστολή ουρήθρας, η χρήση αυτοκαθετηριασμών ή ουρηθρικών κορτικοστεροειδών βοηθάει στη σταθεροποίηση της διάνοιξης και μειώνει την πιθανότητα υποτροπής.

  • Ουρηθρικά stent

Η χρήση ουρηθρικών stent δεν συστήνεται λόγω επιπλοκών και δεν είναι εμπορικά διαθέσιμα πλέον.

Optilume

Η διαχείριση των υποτροπών μετά από ουρηθροτομή ή διαστολή είναι δύσκολη και με χαμηλά ποσοστά επιτυχίας. Η σύσταση μέχρι τώρα για την αντιμετώπιση της υποτροπής ήταν η ουρηθροπλαστική μια αρκετά δύσκολη τεχνικά επέμβαση.  Το optilume είναι ένα μπαλόνι διαστολής με επικάλυψη πακλιταξέλης η οποία αναστέλλει των πολλαπλασιασμό των ινωβλαστών και των λείων μυϊκών ινών. Η μελέτη Robust έδειξε ότι το optilume είναι καλύτερο από επαναληπτική διαστολή ή ουρηθροτομή για υποτροπή στένωσης ουρήθρας μικρότερης από 3 εκατοστά. Η πιθανότητα επιτυχίας με διάρκεια ως τρία χρόνια είναι 77%. 

optilume
Μπαλόνι optilume για στένωση ουρήθρας

optilume
Ακτινοσκοπική εικόνα ενδοσκοπικής τοποθέτησης optilume.

 

Εικόνα admin

Αντώνιος Λογοθέτης Ουρολόγος, Fellow European Board of Urology

Σπούδασα στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο και αποφοίτησα το 2003. Ειδικεύτηκα για 1 ½ χρόνο στη χειρουργική στο Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης, έπειτα για 6 μήνες στην Ουρολογική Κλινική του Νοσοκομείου Σύρου και για 4 χρόνια στην Β’ Πανεπιστημιακή Κλινική του Σισμανόγλειου Νοσοκομείου. Η συνεχής ενημέρωση στον τομέα της ουρολογίας είναι πρωταρχικός μου στόχος, έτσι μετά εξειδικεύτηκα στην Ακράτεια και τη Νευροουρολογία στο Νοσοκομείο Southmead NHS Trust, Bristol στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ογκολογική Ουρολογία στο νοσοκομείο The Christie NHS Foundation Trust Manchester. Οι τομείς που ειδικεύομαι είναι η νευροουρολογία, η ουροδυναμική, η στυτική δυσλειτουργία, υπογονιμότητα, η γυναικο-ουρολογία και η ακράτεια. Είμαι επιστημονικός συνεργάτης του Ιατρικού Αθηνών όπου είμαι υπεύθυνος για το Ουροδυναμικό εργαστήριο και επιστημονικός συνεργάτης για τον καρκίνο του πέους της Β’ Πανεπιστημιακής Ουρολογικής Κλινικής και υποψήφιος διδάκτορας.