Αίμα στο σπέρμα
Η παρουσία αίματος στο σπέρμα είναι ένα φαινόμενο που έχει καταγραφεί στα ιατρικά συγγράμματα από τα αρχαία χρόνια. Η συχνότητα εμφάνισης αίματος στο σπέρμα δεν είναι γνωστή αλλά μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Παρόλο που είναι ανησυχητικό φαινόμενο, το αίμα στο σπέρμα των νεαρών αντρών έχει καλοήθη αίτια. Ακόμα και στους μεγαλύτερους άντρες σπάνια σχετίζεται με κακοήθεια.
Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν παραπάνω από ένα επεισόδιο αιμοσπερμίας μέσα σε ένα χρονικό διάστημα εβδομάδων ή μηνών. Επειδή η συχνότητα των εκσπερματίσεων ποικίλει από άντρα σε άντρα, είναι καλύτερο να ορίσουμε τη χρόνια αιμοσπερμία ως την παρουσία αίματος σε πάνω από δέκα εκσπερματώσεις.
Η κλινική εξέταση του άντρα με αίμα στο σπέρμα περιλαμβάνει τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, την επισκόπηση του πέους, την ψηλάφηση του σπερματικού πόρου και την δακτυλική εξέταση του προστάτη.
Η αιμοσπερμία συνήθως σχετίζεται με φλεγμονώδεις παθήσεις του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων. Συνήθως η αιμοσπερμία αυτοπεριορίζεται μέσα σε ένα με δύο μήνες. Εάν η παρουσία αίματος στο σπέρμα κρατήσει περισσότερο τότε χρειάζεται περαιτέρω διαγνωστικός έλεγχος για να βρεθεί η αιτία. Στις μισές περίπου περιπτώσεις δεν βρίσκεται κάποια συγκεκριμένη αιτία και η αιμοσπερμία χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής. Από την άλλη πλευρά πρέπει να βεβαιωθούμε ότι η εκτίμηση δεν ήταν ανεπαρκής.
Αιτίες αιμοσπερμίας
Παθήσεις του προστάτη
Η πιο συνηθισμένη αιτία αιμοσπερμίας είναι η βιοψία προστάτη. Η αιμοσπερμία μετά από βιοψία προστάτη μπορεί να κρατήσει ακόμα και ένα μήνα άλλα είναι αυτοπεριοριζόμενη και δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία.
Η συσχέτιση της παρουσίας αίματος στο σπέρμα με τον καρκίνο προστάτη είναι αμφιλεγόμενη. Μία μελέτη έδειξε ότι ασθενείς με αιμοσπερμία έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο προστάτη. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι άντρες άνω των σαράντα ετών, με PSA πάνω από 3 και αίμα στο σπέρμα έχουν 5,7% πιθανότητα καρκίνου προστάτη. Στους άντρες άνω των 40 με αιμοσπερμία συνιστάται έλεγχος για καρκίνο προστάτη.
Το αίμα στο σπέρμα μπορεί να προκαλείται από τηλεαγγειεκτασία και κιρσούς του προστάτη. Η διάγνωση σε αυτή την περίπτωση γίνεται με κυστεοσκόπηση.
Η προστατίτιδα συχνά θεωρείται αιτία αιμοσπερμίας. Αν ο ασθενής έχει συμπτώματα οξείας βακτηριακής προστατίτιδας θα πρέπει να λάβει αντιβιοτική θεραπεία. Αν έχει συμπτώματα χρόνιας προστατίτιδας ή πυελικού πόνου τότε θα πρέπει να γίνει καλλιέργεια προστατικού υγρού και ούρων μετά από μάλαξη του προστάτη.
Άλλες παθήσεις του προστάτη που μπορεί να προκαλέσουν αιμοσπερμία είναι η λιθίαση του προστάτη και η παρουσία κύστης στον προστάτη. Η διουρηθρική προστατεκτομή και η βραχυθεραπεία του προστάτη μπορεί να προκαλέσουν αιμοσπερμία.
Παθήσεις της ουρήθρας
Παθήσεις της ουρήθρας όπως κύστες, πολύποδες, κονδυλώματα και στενώματα μπορεί να προκαλέσουν την παρουσία αίματος στα ούρα. Οι παθήσεις αυτές ως αιτία αιμοσπερμίας είναι πιο συχνές στους νεώτερους άντρες,
Παθήσεις των σπερματοδόχων κύστεων
Η πιο συχνά εξακριβωμένη αιτία αιμοσπερμίας σχετίζεται με αιμορραγία στις σπερματοδόχες κύστες. Λοίμωξη, κακοήθεια ή αμυλοείδωση των σπερματοδόχων κύστεων είναι οι πιο συχνές αιτίες. Η θεραπεία είναι συντηρητική.
Λοιμώξεις
Οι λοιμώξεις είναι η αιτία του 70% των περιπτώσεων αιμοσπερμίας. Παθογόνα που μπορεί να προκαλέσουν αίμα στα ούρα είναι το ουρεάπλασμα, τα χλαμύδια, ο εντερόκοκκος, ο μεγαλοκυτταροιός, τα μυκοβακτηρίδια και ο ιός HIV. Η αιμοσπερμία σε αυτές τις περιπτώσεις αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη αντιβίωση.
Τραυματισμός
Αίμα στο σπέρμα μπορεί να εμφανισθεί μετά από τραυματισμό. Οι αιτίες τραυματισμού είναι συνήθως ιατρογενείς. Αυτοκαθετηριασμός, βιοψία προστάτη, κάκωση στους όρχεις και στο περίνεο είναι πιθανές αιτίες αιμοσπερμίας.
Συστεμικές παθήσεις
Ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση, ηπατοπάθεια, υπερουριχαιμία, λέμφωμα και διαταραχές πήξης του αίματος έχουν αυξημένη πιθανότητα για εμφάνιση αίματος στο σπέρμα. Η αιμοσπερμία αντιμετωπίζεται αν ρυθμιστεί η αρτηριακή πίεση.
Διαγνωστικές εξετάσεις
Σε νεαρούς άντρες με ένα μόνο επεισόδιο αιμοσπερμίας, το μόνο που χρειάζεται είναι μια δακτυλική εξέταση προστάτη και η μέτρηση των ζωτικών σημείων. Σε μεγαλύτερους άντρες χρειάζεται και μέτρηση PSA.. Αν η αιμοσπερμία παραμένει χρειάζεται πιο εκτεταμένος έλεγχος όπως περιγράφεται παρακάτω.
Γενική και καλλιέργεια ούρων
Η καλλιέργεια ούρων δίνει πληροφορίες σχετικά με την παρουσία παθογόνων μικροβίων. Αν υπάρχει αίμα στα ούρα θα χρειαστεί περαιτέρω έλεγχος για να αποκλειστούν κακοήθειες του ουροποιητικού. Η γενική ούρων μπορεί να αποκαλύψει κρυστάλλους ή πρωτεϊνουρία που θα πρέπει να εκτιμηθούν.
Ανάλυση και καλλιέργεια σπέρματος
Η καλλιέργεια σπέρματος είναι αμφιλεγόμενη εξέταση εξαιτίας της πιθανότητας επιμόλυνσης του δείγματος από μικρόβια της ουρήθρας. Παρόλα αυτά δίνει χρήσιμες πληροφορίες και βοηθάει στο να ξεκαθαριστεί αν πράγματι έχουμε αίμα στο σπέρμα.
Εξετάσεις αίματος
Η μέτρηση PSA συνιστάται σε όλους τους άντρες άνω των 50 ετών. Σε περιπτώσεις που η παρουσία αίματος στο σπέρμα επιμένει συνιστάται έλεγχος πηκτικότητας του αίματος.
Διορθικό υπερηχογράφημα
Το διορθικό υπερηχογάφημα δεν συνιστάται ως πρώτη εξέταση σε όλους τους ασθενείς με αίμα στο σπέρμα. Είναι όμως χρήσιμο στην εκτίμηση γηραιότερων ασθενών με εμμένουσα αιμοσπερμία. Το διορθικό υπερηχογράφημα μπορεί ν αποκαλύψει ανωμαλίες όπως πέτρες στον προστάτη, διατεταμένες σπερματοδόχες κύστες, κύστη σπερματοδόχου πόρου ή υπολείμματα Μυλλέριου πόρου. Όλα αυτά τα ευρήματα είναι καλοήθη.
Μαγνητική τομογραφία
Η πολυπαραμετρική τομογραφία προστάτη έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να εντοπίσει αιμορραγικές εστίες στον προστάτη και στις σπερματοδόχες κύστες. Η αιμορραγία των σπερματοδόχων κύστεων είναι το πιο συχνό εύρημα. Το άλλο πλεονέκτημα της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας προστάτη είναι ότι μπορεί να εντοπίσει με μεγάλη ακρίβεια κλινικά σημαντικούς όγκους του προστάτη. Αυτό βέβαια δεν είναι συνηθισμένο εύρημα στις περιπτώσεις αιμοσπερμίας.
Κυστεοσκόπηση
Η κυστεοσκόπηση είναι χρήσιμη για τον εντοπισμό της αιμορραγίας στον προστάτη καθώς και σε όλες τις περιπτώσεις που συνυπάρχει αίμα στα ούρα.
Ενδοσκόπηση σπερματοδόχων κύστεων
Έχει περιγραφεί η είσοδος με ουρητηροσκόπιο στο εκσπερματικό στόμιο για τον έλεγχο περιπτώσεων που φαινότανε αιμορραγία στην σπερματοδόχο κύστη στο διορθικό υπερηχογράφημα ή στη μαγνητική τομογραφία.
Θεραπεία αιμοσπερμίας
Η παρουσία αίματος στο σπέρμα ανησυχεί ιδιαίτερα τους άντρες αλλά συνήθως είναι καλοήθης και φεύγει από μόνη της. Τρεις παράγοντες είναι σημαντικοί για περαιτέρω εκτίμηση: η ηλικία, η εμμονή των συμπτωμάτων και η παρουσία αίματος στα ούρα.
Αν η αιτία είναι μια ουρολοίμωξη, αυτή αντιμετωπίζεται με τα κατάλληλα αντιβιοτικά. Η χρήση αντιφλεγμονόδων φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει.
Οι κιρσοί του προστάτη και της ουρήθρας μπορεί να καυτηριαστούν με κυστεοσκόπηση. Η κύστη του προστάτη μπορεί να παροχετευτεί με την καθοδήγηση διορθικού υπερήχου. Πέτρες στουε εκσπερματικούς πόρους μπορούν να αντιμετωπιστούν ενδοσκοπικά με laser.
Αν υπάρχουν διαταραχές πήξης του αίματος, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Σε ασθενείς με υπερπλασία προστάτη είναι χρήσιμη η χορήγηση φιναστερίδης ή ντουταστερίδης.
