Καθετήρες

Αναπόσπαστο εργαλείο των ουρολόγων.

Για κάποιον που έχει πάθει επίσχεση ούρων, τίποτα δεν φέρνει μεγαλύτερη ανακούφιση από την τοποθέτηση ενός καθετήρα. Οι καθετήρες της σημερινής εποχής είναι ασφαλή και απαραίτητα θεραπευτικά και διαγνωστικά εργαλεία σε πολλές ιατρικές ειδικότητες. Χρησιμοποιούνται τόσο για την έγχυση όσο και για την παροχέτευση υγρών. Καθετήρες για παράδειγμα χρησιμοποιούνται στην καρδιολογία για να γίνει μια στεφανιογραφία. Ο πρώτος καρδιακός καθετηριασμός έγινε από τον Werner Forssmann το 1929 ο οSποίος πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1956 και έγινε μετά καθηγητής ουρολογίας. Η ιστορία του καθετήρα ανήκει την ουρολογία και ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστης είναι μία από τις πρώτες θεραπευτικές επεμβάσεις που έγιναν στην αρχαιότητα.
Οι αρχαίοι Κινέζοι αναφέρουν τη χρήση κοτσανιού από φρέσκο κρεμμύδι και οι Ινδοί, Αιγύπτιοι, Έλληνες και Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν σωλήνες από ξύλο και πολύτιμα μέταλλα. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε ημιάκαμπτους σωλήνες από μόλυβδο, ενώ στην Πομπηία βρέθηκαν ασημένιοι καθετήρες σε σχήμα S. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ένας από τους πατέρες του Αμερικανικού έθνους, ήταν  ο πρώτος που σχεδίασε έναν εύκαμπτο καθετήρα από σπείραμα αλουμινίου το 1752. Τον χρησιμοποίησε στον αδελφό του και πιθανά και ο  ίδιος. Η λίπανση γινόταν με βοδινό λίπος για πιο εύκολη εισαγωγή. To 1836 o Louis Mercier σχεδίασε τους καθετήρες coude και bicoude, οι οποίοι είχαν αμβλύ και κυρτό άκρο διευκολύνοντας έτσι την εισαγωγή τους.

Ριζοσπαστική εξέλιξη στην ιστορία των καθετήρων ήταν η ανακάλυψη της διαδικασίας βουλκανισμού του καουτσούκ από τον Charles Goodyear το 1844. Αν και τα σημερινά υλικά είναι ανώτερα, η εφεύρεση του Googyear άνοιξε το δρόμο για τη μαζική παραγωγή εύκαμπτων μοντέλων καθετήρων για πολλές χρήσεις. Η εφεύρεση όμως που άφησε το μεγαλύτερο σημάδι στην ιστορία των καθετήρων ήταν αυτή ενός ουρολόγου από την Μινεάπολις των ΗΠΑ, του Frederic Foley. Ο Foley ανακάλυψε τον καθετήρα με μπαλόνι. Ήταν ο πρώτος αυτοσυγκρατούμενος καθετήρας και δεν χρειαζόταν ράμματα ή αυτοκόλλητες ταινίες για να στηριχθεί. Αν και έχασε τη μάχη με την εταιρία Bard  για την πατέντα, ακόμα και τώρα η λέξη Foley σημαίνει καθετήρας κατά αντονομασία.

Η τοποθέτηση καθετήρα έγινε πραγματικά ασφαλής για τους ασθενείς με τη χρήση τεχνικών αντισηψίας. Πρωτοπόρος σε αυτόν τον τομέα ήταν ο Τζόζεφ Λίστερ ο οποίος εισήγαγε το 1867 τη χρήση καρβολικού οξέως για την απολύμανση τραυμάτων και χειρουργικών εργαλείων. Η άσηπτη τεχνική τοποθέτησης καθετήρα βασίζεται στον καθαρισμό της ουρήθρας με αντισηπτικό διάλυμα, τοποθέτηση αποστειρωμένου χειρουργικού πεδίου και τη χρήση αποστειρωμένου καθετήρα και χειρουργικών γαντιών.
Οι ασθενείς με χρόνια απόφραξη της κύστης συνήθιζαν να αυτοκαθετηριάζονται από τις αρχές του 20ου αιώνα με καθετήρες που κουβαλούσαν μαζί τους. Η τεχνική που χρησιμοποιούσαν δεν ήταν προφανώς άσηπτη. Το πρόβλημα έγινε έντονο μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο όταν γύρισαν σπίτια τους πολλοί στρατιώτες με κακώσεις σπονδυλικής στήλης και αδυναμία ούρησης για νευρολογικούς λόγους. Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονταν τοποθέτηση καθετήρα για να προστατευτεί η νεφρική λειτουργία.

Το 1971 ο ουρολόγος Jack Lapides απέδειξε ότι το υπόλειμμα ούρων στην κύστη είναι σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη ουρολοιμώξεων και ότι δεν αρκεί η παρουσία μικροβίων. Ο Lapides απέδειξε επίσης ότι οι διαλείποντες καθετηριασμοί ακόμα και αν δεν γίνονται με απόλυτα άσηπτες τεχνικές εξακολουθούν να είναι πιο ασφαλείς από την παρουσία μόνιμου καθετήρα.
Ο Lapides απέδειξε, πρώτα με έναν ασθενή με πολλαπλή σκλήρυνση, ότι οι ασθενείς με νευρογενή κύστη δεν χρειάζονται δύσκολες άσηπτες τεχνικές και ότι μπορούν να αυτοκαθετηριάζονται με μία απλή καθαρή μέθοδο βασιζόμενοι στα ανατομικά ορόσημα της ουρήθρας τους. Με τους καθαρούς διαλείποντες αυτοκαθετηριασμούς, οι ασθενείς αποκτούν ξανά έλεγχο στην καθημερινότητά τους και δεν έχουν επιπλοκές με ουρολοιμώξεις.

Ο αρχικός καθετήρας του Foley ήταν φτιαγμένος από λάτεξ, το οποίο αποδείχθηκε κυτταροτοξικό και οδήγησε σε μια επιδημία στενωμάτων ουρήθρας. Σήμερα οι καθετήρες λάτεξ επικαλύπτονται από ένα ελαστομερές σιλικόνης. Το ελαστομερές σιλικόνης για καθετήρες αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1960 και έφερε καλύτερη ανοχή των ασθενών για τους καθετήρες. Σε συνδυασμό με υδρόφιλη επικάλυψη έχει και καλύτερα χαρακτηριστικά στην ροή των ούρων.
Το 1948 ο Nelse Ockerblad παρουσίασε τον πρώτο καθετήρα με επικάλυψη αργύρου με σκοπό τη μείωση των ουρολοιμώξεων εξαιτίας της αντιμικροβιακής δράσης του αργύρου. Δυστυχώς παρ όλη την έρευνα για αντιμικροβιακές επιστρώσεις, δεν υπάρχουν ακόμα σημαντικά αποτελέσματα. Ο αποικισμός με μικρόβια και η επικάθηση αλάτων είναι βέβαιες επιπλοκές των καθετήρων που παραμένουν ακόμη.

Μάθετε περισσότερα για τη διαχείρηση του καθετήρα που βουλώνει συχνά.